Lectorium Cafe Aleph

Teksty w tej Czytelni, nazwanej Lectorium, gromadzimy pod kątem dyskusji prowadzonych w blogu Polemiki i Rozmówki w Cafe Aleph. Lectorium jest z nim powiązane poprzez identyczną strukturę tematyczną oraz sieć linków. Wraz z umieszczanymi w blogu wpisami i komentarzami, Lectorium adresujemy do tych, którzy się interesują takimi, jak następujące, zagadnieniami:

  • filozofia nauki, w szczególności informatyki i matematyki, oraz ich podstawy w teorii poznania i ontologii.
  • filozofia umysłu i poznania w ujęciu informatycznym.
  • Retoryka i problemy argumentacji w ujęciu informatycznym.
  • Filozofia polityczna i gospodarcza wspomagana wiedzą informatyczną.
  • Informatyzm czyli światopogląd informatyczny i jego związki z racjonalizmem i liberalizmem.

Dlaczego za logo naszej problematyki i nazwę wirtualnej kawiarni, bierzemy symbol ?
Odpowiedź w szkicu Czemu Aleph?

Zob. ciąg dalszy Wprowadzenia.

LINKI do witryn powiazanych tematycznie z następującym dalej katalogiem, obejmującym: A. Wybrane działy filozofii, B. Światopoglądy filozoficzne.

  • „Our Pub” — The Rationalist Core of European Dream.
    An academic blog on Rational Discourse as a Benchmark of European Identity.
    Edited by Witold Marciszewski
  • The Catalog of E-Library for „Our Pub”
    calculemus.org/pub-libr

    Działy Katalogu (A1-A7, B1-B4) są identyczne z kategoriami w Blogu; w nazwie działu część zaznaczona pogrubieniem pokrywa się z nazwą odpowiadającej mu kategorii. Jeśli tekst ma w blogu „Polemiki i Rozmówki” odpowiednik stwarzający sposobność dyskutowania danego tematu w Sieci, informuje o tym link postaci: Zob.też Blog Polemiki i Rozmówki, co jest podkreślone motywem graficznym blogu – grecką kolumnadą.

    A: WYBRANE DZIAŁY FILOZOFII

    A1: Epistemologia i ontologia.

    1. It from bit?
      Witold Marciszewski, 2011 * it-from-bit.html.
    2. On advancing frontiers of science. A pragmatist approach.
      Witold Marciszewski, 2011 * pragmatism.html.
      Read at:
      Polish-Austrian Conference Science versus Utopia. Warsaw, November 23-24, 2011.
      Published in „Studia Philosophiae Christianae”, XLVII nr 4 (2011), pp. 51-71.
    3. Temat dyskutowany w: Polemiki i Rozmówki w „Cafe Aleph”.
      Wariacje na temat Monadologii Leibniza. Informatyczno-dynamiczna natura umysłu.
      Witold Marciszewski, 2011 * wariacje-monad.html
    4. „Mathesis Universalis” na nasze czasy. Wkład Fregego, Cantora i Gödla.
      Witold Marciszewski, 2011 * mathesis.pdf.
      Publikacja drukiem w:
      „Zagadnienia Naukoznawstwa” nr 4(190), 2011, ss.139-152.
    5. Temat dyskutowany w: Polemiki i Rozmówki w „Cafe Aleph”.
      Confrontation of reism with type-theoretical approach
      and everyday experience.       * Witold Marciszewski, 2012 * reism.pdf.
      Publikacja drukiem w:
      „Studies in Logic, Grammar and Rhetoric” vol.27(40) 2012
      Papers on Logic and Rationality: Festschrift in Honour of Andrzej Grzegorczyk.
    6. Temat anonsowany w: Polemiki i Rozmówki w „Cafe Aleph”.
      Empiryzm, racjonalizm, irracjonalizm po przełomach naukowych XX wieku.
      Witold Marciszewski, 2013 * empiryzm.pdf.
      Publikacja drukiem w:
      „Przewodnik po epistemologii”, red. Renata Ziemińska, Wyd. WAM, Kraków 2013.
    7. Racjonalistyczny optymizm poznawczy w Gödlowskiej wizji dynamiki wiedzy.
      Witold Marciszewski, 2013 * optymizm.pdf * optymizm.html.
      Publikacja drukiem w:
      „Nauka i język (seria druga). Księga pamiątkowa Marianowi Przełęckiemu w darze na dziewięćdziesięciolecie urodzin”, red. Anna Brożek & Jacek Jadacki, Norbertinum, Lublin 2013.
    8. Granice matematyki * [tekst włączony do Katalogu na prawach linku w 2013].
      Gregory J. Chaitin, 1996 * A1:06-chaitin-granice mat.pdf.

    A2: Filozofia nauki

    1. On going beyond the first-order logic in testing the validity of its formulas.
      Witold Marciszewski, 2002 * Beyond.pdf.
      Publikacja w Sieci: Mathesis Universalis, NS 11, 2002.
    2. Ten sam temat (A2:1) jest dyskutowany w artykule:
      Agnostyczny jeż w lesie semantycznym
      Jerzy Pogonowski, Izabela Bondecka-Krzykowska.      Zob. w tym artykule odcinek 4.4 „Drzewa nieskończone”. fragment 4.4.1 pt. „Czy wykraczanie poza FOL zmusza do logicznego agnostycyzmu?” (ss.22-27, 34-35). Artykuł ten jest częścią książki Ratione et Studio.
      Profesorowi Witoldowi Marciszewskiemu w darze,       pod redakcją Kazimierza Trzęsickiego.
      Wydawnictwa UwB, Białystok, 2005.
      Artykuł jest dostępny w Sieci w witrynie Zakładu Logiki Stosowanej UAM (pod kierunkiem prof. Jerzego Pogonowskiego), gdzie w dziale „Artykuły” lista tytułów zawiera link do wersji sieciowej tego tekstu.
    3. Czemu jeż, i do tego agnostyczny? Czemu w lesie i do tego semantycznym?
      Witold Marciszewski * czemu jeż.pdf.
    4. Temat dyskutowany w: Polemiki i Rozmówki w „Cafe Aleph”.
      Problem stopu na przykładzie pewnego zastosowania drzew semantycznych.
      Witold Marciszewski, 2012 * stop.html.
    5. On advancing frontiers of science. A pragmatist approach.
      Temat należący również do A1, zob. pragmatism.html.
    6. O modelowaniu informatycznym ze szczególnym odniesieniem do badań nad sztuczną inteligencją.
      Paweł Stacewicz, André Włodarczyk, 2011 * A2:04-modelowanie-informatyczne.pdf
    7. „Mathesis Universalis” na nasze czasy. Wkład Fregego, Cantora i Gödla.
      Witold Marciszewski, 2011.
      Temat należący również do A1, zob. mathesis.pdf.
    8. Scientific heritage: the reception and transmission
      of Euclidean geometry in Western civilization.
      Zbigniew Król, 2012 * geometry.pdf
    9. Confrontation of reism with type-theoretical approach
      and everyday experience.
      Witold Marciszewski, 2012 * A2:-07-reism.pdf.
    10. Empiryzm, racjonalizm, irracjonalizm po przełomach naukowych XX wieku.
      Witold Marciszewski, 2013 * A2:08-empiryzm.pdf.
    11. Racjonalistyczny optymizm poznawczy w Gödlowskiej wizji dynamiki wiedzy.
      Witold Marciszewski, 2013 * A2:09-optymizm.pdf * A2:09-optymizm.html.
    12. Czym jest intuicja intelektualna według racjonalistycznej  filozofii nauki?
      Witold Marciszewski,  2017  *  intuicja-wg-rac.pdf
    13. Racjonalizm jako realistyczna filozofia nauki.
      Witold Marciszewski, 2017  *  w blogu  „Polemiki i Rozmówki w Cafe Aleph”.
    14. Wyciąg z pozycji 12 i 13 w postaci slajdów  skomponowanych przez Pawła Stacewicza,  2017,  pt. Racjonalizm jako realistyczna filozofia nauki (ze szczególnymi odniesieniami do pojęcia intuicji)  *  rac-slajdy.pdf.

     

    Rekomendowane lektury

    • Leibniz, Complexity and Incompleteness.
      Gregory Chaitin, 2009. A2:chaitin-leibniz.html.
      APA Newsletter on Philosophy and Computers, Vol. 9, No. 1 (Fall 2009), pp.7-10.
    • Wstęp Józefa Dębowskiego (Olsztyn, 2004) do polskiego przekładu (Piotra Czarnoty) książki G.Chaitina (1996) „Granice matematyki. Kurs na temat teorii informacji i granic formalnego dowodzenia”, wraz z początkowym fragmentem książki. A2:chaitin-granice mat.pdf.
    • A Logical Journey: From Gödel to Philosophy.
      Hao Wang, 1996. A2:gödel-philosophy.google-books.
    • Mind and Machines: On Computabilism. Rozdział VI w/w książki.
      A2:gödel-philosophy-VI.

     

    A3: Filozofia informatyki i umysłu.

    Jako wprowadzenie do tego działu służy — wzięta z artykułu B.J.Copelanda „Hypercomputation: philosophical issues” (2004) — bibliografia hiperobliczania; zob. niżej,pozycja 1. Doniosłość filozoficzna pojęcia hiperobliczania bierze się z faktu, że potem jak Alan Turing udowodnił (1936-37) istnienie problemów matematycznych nierozwiązalnych dla Uniwersalnej Maszyny Turinga (UMT), i ten sam wynik uzyskał Alonzo Church (1936), narodziło się pytanie: czy takie problemy są w stanie rozwiązywać umysły lub inne niż UMT maszyny? Ponieważ przekraczałoby to standard obliczeniowy UMT, nazwano taki proces hiperobliczaniem.
    Odpowiedź twierdzącą i wskazanie warunków, pod którymi taka możliwość się realizuje, dał Turing w studium z roku 1939, przy akceptacji Churcha jako recenzenta. Wybitnie płodnym kontynuatorem tego kierunku myślenia jest Jack Comeland. Są jednak obrońcy poglądu, że o ile jakieś zadanie jest niewykonalne dla UMT, to nie może być umysłów ani maszyn, dla których byłoby ono wykonalne. W śledzeniu tego gorącego sporu lub w jego prowadzeniu powinna wydatnie pomóc załączona lista; będzie ona sukcesywnie uzupełniana przez pozycje spoza artykułu Copelanda.

    1. Bibliografia problematyki hiperobliczania (hypercomputation).
    2. Komputery, wyobraźnia i współczesna filozofia przyrody, * Paweł Polak. Publikacja w: Mariola Kuszyk-Bytniewska, Andrzej Łukasik [red.], Filozofia przyrody współcześnie,
      Universitas, Kraków 2010, s.305-318.
    3. O pojęciu informacji.
      Paweł Stacewicz, 2011 * poj-informacji-1.pdf
    4. Czym zajmuje się filozofia informatyki?
      Paweł Stacewicz, 2012 * slajdy.pdf
    5. Serwis dydaktyczny zajęć z filozofii informatyki. PW, Wydział MiNI, 2012/13
      Paweł Stacewicz * serwis.WordPress
    6. Rozważania w duchu Kurta Gödla o granicy między umysłem i maszyną.
      Witold Marciszewski, 2013 * granica.pdf. Odczyt wygłoszony 20.XI.2013 w serii wykładów pt. „Świat ludzi i świat maszyn. Płynne granice”
      organizowanych przez Międzywydziałową „Pracownię Pytań Granicznych” UAM.
    7. Co łączy umysł z teorią liczb?
      Paweł Stacewicz, 2013 * umysł-liczba.pdf.
      Publikacja w „Filozofia Nauki” 2012 nr 3(79) ss.111-120.

     

    A4: Filozofia polityczna i gospodarcza.

    1. Cywilizacja liberalna a świat zachodni.
      Witold Marciszewski, 2002 * cywilizacja liberalna.pdf
    2. Gradacja niedostępności obliczeniowej
      w modelowaniu procesów gospodarczych.
      Witold Marciszewski, 2002 * gradacja.html.
    3. Wolny rynek jako system przetwarzania informacji.
      Uwagi w nawiązaniu do sporu Hayek-Lange.
      Witold Marciszewski, 2005 * rynek.pdf.
    4. A comment on Hayek’s ideas of free market and civilization.
      Witold Marciszewski, 2003 * Zob. spis treści w „Studies in Logic […], 2003.
    5. Idee nowoczesności i modernizacji jako dziedzictwo Oświecenia.
      Witold Marciszewski, 2011 * dziedz-oswiec.pdf.
    6. Dynamika cywilizacji a światopogląd informatyczny
      Witold Marciszewski, 2012 * dynamika.html.
    7. Kultura duchowa a kultura materialna.
      Witold Marciszewski, 2012 * kult.duch. a kult.mat.
    8. Warsztat pojęciowy do rozważań o cywilizacji i kulturze
      Witold Marciszewski, 2012 * warsztat.html.
    9. Oświecenie czyli trend ku nowoczesności w wieku XVIII i współcześnie.
      Witold Marciszewski 2010/2013 * moderniz-oświec.pdf.

     

    A5: Etyka

    1. Motywowanie oponenta zyskiem jako strategia argumentacyjna?
      Witold Marciszewski, 2011
      argum-zysk.html
    2. Is Christianity relevant to European integration?
      Witold Marciszewski, 2011 * Christianity.WordPress

     

    A6: Retoryka i teoria argumentacji.

    1. On the Rhetorical Point of View.
      Pierwszy rozdział książki Witolda Marciszewskiego Logic from a Logical Point of View, de Gruyter, Berlin 1994. * A6:01-rhetoric_point1.pdf . Rozdział jest dostępny w Google Books.
    2. Reasoning, Logic, and Intelligence.
      Siódmy rozdział w/w książki. * A6:02-rhetoric_point7.pdf. Rozdział jest dostępny w Google Books.
    3. Motywowanie oponenta zyskiem jako strategia argumentacyjna?
      Witold Marciszewski, 2011 *
      A6:03-argum_zysk.html
    4. O tym, jak nauka powstaje w blogu. Uwagi na przykładzie Systemu Przejrzystego Recenzowania: projekt SPR.
      Witold Marciszewski, 2013 * A6:04-projekt_spr.pdf

     

    A7: Dydaktyka logiki i filozofii

    Pozycje A7:1 – A73 i częściowo A7:4 dotyczą nauczania logiki metodą drzew semantycznych, zwanych także tabelami analitycznymi (metoda pochodna od tabel semantycznych Betha).
    Pozycje 2 i 3 mają takze aspekty należące do filozofii nauki (zob. A2).

    1. Agnostyczny jeż w lesie semantycznym.
      Jerzy Pogonowski, Izabela Bondecka-Krzykowska, 2005
      Artykuł, wymieniony na liście prac Prof. Jerzego Pogonowskiego. Dotyczy on drzew semantycznych (stąd metafora lasu) sprawdzających tautologiczność formuł logiki predyktw. Tytuł nawiązuje do słów z bajki greckiego poety Archilocha: ,,Lis wie wiele rzeczy, ale jeż jedną niemałą”. Jeż dzięki zażyłosci z semantyką drzew wie dzięki nim wielką rzecz, mianowicie, co należy do logiki, a co nie, ale opłaca tę wiedzę pewnym rodzajem niewiedzy (i w tym sensie jest agnostyczny), o czym mowa w odc. 4.4.3 (s.~34). Artykuł ten w odcinku 4.4.1 (od s.22) zawiera wnikliwy komentarz na temat tekstu wskazanego niżej na pozycji A7:2.
    2. On going beyond the first-order logic in testing the validity of its formulas.
      Witold Marciszewski, 2002 * A7:02-beyond-firstorder. Temat kontynuowany poniżej, w A7:3.
    3. Problem stopu na przykładzie na przykładzie pewnego zastosowania drzew semantycznych.
      Witold Marciszewski, 2012 * A2:3-stop.html.
      Piórem recenzenta:       o książce Piotra Łukowskiego Logika praktyczna
      z elementami wiedzy o manipulacji.       LEX Wolters Kluwer, 2012.
    4. Czy w uprawianiu logiki predykatów warto być monadystą?
      Witold Marciszewski, 2013
      A7:04a-monadyzm?.pdf Czy kurs logiki dla humanistów należy redukować do rachunku monadycznego?
      Witold Marciszewski, 2013 * A7:04b-log.humanist.WordPress
      Komentarze dyskusyjne: Piotr Łukowski * Paweł Stacewicz.

     

     

    B: ŚWIATOPOGLĄDY FILOZOFICZNE

    Światopogląd filozoficzny odróżniamy od takich, jak np. tradycjonalistycznie religijny, czy magiczny. Gdy z jakimś poglądem filozoficznym łączy się osobiste zaangażowanie, które polega na (a) uwzględnianiu w życiowych decyzjach płynących z danej filozofii wniosków oraz (b) działaniu na rzecz jej akceptacji przez innych, to tak funkcjonujący pogląd filozoficzny nazywamy światopoglądem. Oba blogi mają taką światopoglądową intencję: działać na rzecz definiowanego informatycznie racjonalizmu oraz jego praktycznych konsekwencji, wśród których jest liberalizm i europeizm.

     

    B1: Światopogląd racjonalistyczny.

    1. Empiryzm, racjonalizm, irracjonalizm po przełomach naukowych XX wieku.
      Witold Marciszewski, 2013 * empiryzm.pdf.
      Rozdział w książce: „”Księga pamiątkowa Marianowi Przełęckiemu w darze na 90-lecie urodzin”. Norbertinum, Lublin 2014.
    2. Racjonalistyczny optymizm poznawczy w Gödlowskiej wizji dynamiki wiedzy.
      Witold Marciszewski, 2013 * optymizm.pdf * optymizm.html.
      Rozdział w książce „Przewodnik po epistemologii”, red.naukowa Renata Ziemińska. Wydawnictwo WAM, Kraków 2013.
    3. Kwestia unaukowienia racjonalizmu przez logikę matematyczną
      a logistyczny irracjonalizm Szkoły Lwowsko-Warszawskiej.
      Witold Marciszewski, 2016 * log-antyirrat.pdf
      Rozdział w książce „Fenomen Szkoły Lwowsko-Warszawskiej”, red.naukowa:  Anna Brożek, Alicja Chybińska. Wydawnictwo Academicon, Lublin 2016.
    4. Scientific philosophy in the Lvov-Warsaw School.
      Pragmatic rationalism as its mainstream trend.
      Witold Marciszewski, 2016 * pragm-ration.pdf
      Artykuł do księgi jubileuszowej dedykowanej prof. Michałowi Hellerowi – w druku.
    5. Jak filozofia analityczna łączy jasność i głębię dzięki więzi z nauką i analizie logicznej pojęć
      Witold Marciszewski
      Rozdział w książce „Myśli o języku, nauce i wartościach. Seria druga”.  Wydawnictwo Naukowe Semper, Warszawa 2016.

    B2: Światopogląd informatyczny – racjonalizm ery informatycznej.

    1. It from bit?
      Witold Marciszewski, 2011 * it from bit.html.
    2. Czemu Aleph?
      Witold Marciszewski, 2011 * aleph.html.
    3. Czy komputery mogą być nieobliczalne?
      Paweł Stacewicz, 2011 * stac-02.pdf
    4. Czy powstaną maszyny autonomiczne?
      Paweł Stacewicz, 2011 * stac-06.pdf
    5. Czy umysł jest liczbą?
      Paweł Stacewicz, 2011 * stac-10.pdf
    6. Granice matematyki * [tekst włączony do Katalogu na prawach linku w 2013].
      Gregory J. Chaitin, 1996 * chaitin-granice mat.pdf.
    7. Rozważania w duchu Kurta Gödla o granicy między umysłem i maszyną.
      Witold Marciszewski, 2013 * granica.pdf. Zob.też A3:4.
    8. Co łączy umysł z teorią liczb? 
      Paweł Stacewicz, 2013 * umysł-liczba.pdf.
      Publikacja w „Filozofia Nauki” 2012 nr 3(79) ss.111-120.

     

    B3: Światopogląd liberalny – racjonalizm w filozofii politycznej i gospodarczej.

    1. Cywilizacja liberalna a świat zachodni.
      Witold Marciszewski, 2002 * cywilizacja liberalna.pdf
    2. Wolny rynek jako system przetwarzania informacji. Uwagi w nawiązaniu do sporu Hayek-Lange.
      Witold Marciszewski, 2005 * rynek.pdf.
    3. Idee nowoczesności i modernizacji jako dziedzictwo Oświecenia.
      Witold Marciszewski, 2011 * dziedz-oswiec.pdf.

     

    B4: Światopogląd europejski – idea europejskiej tożsamości cywilizacyjnej zakorzeniona w teorii i praktyce racjonalnego dyskursu.

    1. Cywilizacja liberalna a świat zachodni.
      Witold Marciszewski, 2001 * cywilizacja liberalna.pdf
    2. Is Christianity relevant to European integration?
      Witold Marciszewski, 2011 * Christianity.WordPress

     

    C: DIALOGI WOKÓŁ RECENZJI

     

     

    D: HASŁA INDEKSUJĄCE (tagi w blogu) — Wstępne notatki, w toku opracowania

    • argumentacja —
    • Cantor — A2:5,
    • cywilizacja — A2:6,
    • empiryzm — A1:5
    • Gödel
    • informacja — A1:1
    • informatyka
    • intuicja — A1:6,
    • Leibniz — A2:5,
    • liberalizm
    • maszyna Turinga
    • nieskończoność
    • racjonalizm
    • sztuczna inteligencja
    • Turing — A2:3
    • umysł —