Teksty w tej Czytelni, nazwanej Lectorium, gromadzimy pod kątem dyskusji prowadzonych w blogu Polemiki i Rozmówki w Cafe Aleph. Lectorium jest z nim powiązane poprzez identyczną strukturę tematyczną oraz sieć linków. Wraz z umieszczanymi w blogu wpisami i komentarzami, Lectorium adresujemy do tych, którzy się interesują takimi, jak następujące, zagadnieniami:
- filozofia nauki, w szczególności informatyki i matematyki, oraz ich podstawy w teorii poznania i ontologii.
- filozofia umysłu i poznania w ujęciu informatycznym.
- Retoryka i problemy argumentacji w ujęciu informatycznym.
- Filozofia polityczna i gospodarcza wspomagana wiedzą informatyczną.
- Informatyzm czyli światopogląd informatyczny i jego związki z racjonalizmem i liberalizmem.
Dlaczego za logo naszej problematyki i nazwę wirtualnej kawiarni, bierzemy symbol ?
Odpowiedź w szkicu Czemu Aleph?
Zob. ciąg dalszy Wprowadzenia.
LINKI do witryn powiazanych tematycznie z następującym dalej katalogiem, obejmującym: A. Wybrane działy filozofii, B. Światopoglądy filozoficzne.
- “Our Pub” — The Rationalist Core of European Dream.
An academic blog on Rational Discourse as a Benchmark of European Identity.
Edited by Witold Marciszewski
- The Catalog of E-Library for “Our Pub”
calculemus.org/pub-librDziały Katalogu (A1-A7, B1-B4) są identyczne z kategoriami w Blogu; w nazwie działu część zaznaczona pogrubieniem pokrywa się z nazwą odpowiadającej mu kategorii. Jeśli tekst ma w blogu “Polemiki i Rozmówki” odpowiednik stwarzający sposobność dyskutowania danego tematu w Sieci, informuje o tym link postaci: Zob.też Blog Polemiki i Rozmówki, co jest podkreślone motywem graficznym blogu – grecką kolumnadą.
A: WYBRANE DZIAŁY FILOZOFII
A1: Epistemologia i ontologia.
- It from bit?
Witold Marciszewski, 2011 * it-from-bit.html. - On advancing frontiers of science. A pragmatist approach.
Witold Marciszewski, 2011 * pragmatism.html.
Read at:
Polish-Austrian Conference Science versus Utopia. Warsaw, November 23-24, 2011.
Published in “Studia Philosophiae Christianae”, XLVII nr 4 (2011), pp. 51-71. - Temat dyskutowany w: Polemiki i Rozmówki w “Cafe Aleph”.
Wariacje na temat Monadologii Leibniza. Informatyczno-dynamiczna natura umysłu.
Witold Marciszewski, 2011 * wariacje-monad.html - “Mathesis Universalis” na nasze czasy. Wkład Fregego, Cantora i Gödla.
Witold Marciszewski, 2011 * mathesis.pdf.
Publikacja drukiem w:
“Zagadnienia Naukoznawstwa” nr 4(190), 2011, ss.139-152. - Temat dyskutowany w: Polemiki i Rozmówki w “Cafe Aleph”.
Confrontation of reism with type-theoretical approach
and everyday experience. * Witold Marciszewski, 2012 * reism.pdf.
Publikacja drukiem w:
“Studies in Logic, Grammar and Rhetoric” vol.27(40) 2012
Papers on Logic and Rationality: Festschrift in Honour of Andrzej Grzegorczyk. - Temat anonsowany w: Polemiki i Rozmówki w “Cafe Aleph”.
Empiryzm, racjonalizm, irracjonalizm po przełomach naukowych XX wieku.
Witold Marciszewski, 2013 * empiryzm.pdf.
Publikacja drukiem w:
“Przewodnik po epistemologii”, red. Renata Ziemińska, Wyd. WAM, Kraków 2013. - Racjonalistyczny optymizm poznawczy w Gödlowskiej wizji dynamiki wiedzy.
Witold Marciszewski, 2013 * optymizm.pdf * optymizm.html.
Publikacja drukiem w:
“Nauka i język (seria druga). Księga pamiątkowa Marianowi Przełęckiemu w darze na dziewięćdziesięciolecie urodzin”, red. Anna Brożek & Jacek Jadacki, Norbertinum, Lublin 2013. - Granice matematyki * [tekst włączony do Katalogu na prawach linku w 2013].
Gregory J. Chaitin, 1996 * A1:06-chaitin-granice mat.pdf.
A2: Filozofia nauki
- On going beyond the first-order logic in testing the validity of its formulas.
Witold Marciszewski, 2002 * Beyond.pdf.
Publikacja w Sieci: Mathesis Universalis, NS 11, 2002. - Ten sam temat (A2:1) jest dyskutowany w artykule:
Agnostyczny jeż w lesie semantycznym
Jerzy Pogonowski, Izabela Bondecka-Krzykowska.Zob. w tym artykule odcinek 4.4 “Drzewa nieskończone”. fragment 4.4.1 pt. “Czy wykraczanie poza FOL zmusza do logicznego agnostycyzmu?” (ss.22-27, 34-35). Artykuł ten jest częścią książki Ratione et Studio.
Profesorowi Witoldowi Marciszewskiemu w darze, pod redakcją Kazimierza Trzęsickiego.
Wydawnictwa UwB, Białystok, 2005.
Artykuł jest dostępny w Sieci w witrynie Zakładu Logiki Stosowanej UAM (pod kierunkiem prof. Jerzego Pogonowskiego), gdzie w dziale “Artykuły” lista tytułów zawiera link do wersji sieciowej tego tekstu. - Czemu jeż, i do tego agnostyczny? Czemu w lesie i do tego semantycznym?
Witold Marciszewski * czemu jeż.pdf. - Temat dyskutowany w: Polemiki i Rozmówki w “Cafe Aleph”.
Problem stopu na przykładzie pewnego zastosowania drzew semantycznych.
Witold Marciszewski, 2012 * stop.html. - On advancing frontiers of science. A pragmatist approach.
Temat należący również do A1, zob. pragmatism.html. - O modelowaniu informatycznym ze szczególnym odniesieniem do badań nad sztuczną inteligencją.
Paweł Stacewicz, André Włodarczyk, 2011 * A2:04-modelowanie-informatyczne.pdf - “Mathesis Universalis” na nasze czasy. Wkład Fregego, Cantora i Gödla.
Witold Marciszewski, 2011.
Temat należący również do A1, zob. mathesis.pdf. - Scientific heritage: the reception and transmission
of Euclidean geometry in Western civilization.
Zbigniew Król, 2012 * geometry.pdf - Confrontation of reism with type-theoretical approach
and everyday experience.
Witold Marciszewski, 2012 * A2:-07-reism.pdf. - Empiryzm, racjonalizm, irracjonalizm po przełomach naukowych XX wieku.
Witold Marciszewski, 2013 * A2:08-empiryzm.pdf. - Racjonalistyczny optymizm poznawczy w Gödlowskiej wizji dynamiki wiedzy.
Witold Marciszewski, 2013 * A2:09-optymizm.pdf * A2:09-optymizm.html. - Czym jest intuicja intelektualna według racjonalistycznej filozofii nauki?
Witold Marciszewski, 2017 * intuicja-wg-rac.pdf - Racjonalizm jako realistyczna filozofia nauki.
Witold Marciszewski, 2017 * w blogu “Polemiki i Rozmówki w Cafe Aleph”. - Wyciąg z pozycji 12 i 13 w postaci slajdów skomponowanych przez Pawła Stacewicza, 2017, pt. Racjonalizm jako realistyczna filozofia nauki (ze szczególnymi odniesieniami do pojęcia intuicji) * rac-slajdy.pdf.
Rekomendowane lektury
- Leibniz, Complexity and Incompleteness.
Gregory Chaitin, 2009. A2:chaitin-leibniz.html.
APA Newsletter on Philosophy and Computers, Vol. 9, No. 1 (Fall 2009), pp.7-10. - Wstęp Józefa Dębowskiego (Olsztyn, 2004) do polskiego przekładu (Piotra Czarnoty) książki G.Chaitina (1996) “Granice matematyki. Kurs na temat teorii informacji i granic formalnego dowodzenia”, wraz z początkowym fragmentem książki. A2:chaitin-granice mat.pdf.
- A Logical Journey: From Gödel to Philosophy.
Hao Wang, 1996. A2:gödel-philosophy.google-books. - Mind and Machines: On Computabilism. Rozdział VI w/w książki.
A2:gödel-philosophy-VI.
A3: Filozofia informatyki i umysłu.
Jako wprowadzenie do tego działu służy — wzięta z artykułu B.J.Copelanda “Hypercomputation: philosophical issues” (2004) — bibliografia hiperobliczania; zob. niżej,pozycja 1. Doniosłość filozoficzna pojęcia hiperobliczania bierze się z faktu, że potem jak Alan Turing udowodnił (1936-37) istnienie problemów matematycznych nierozwiązalnych dla Uniwersalnej Maszyny Turinga (UMT), i ten sam wynik uzyskał Alonzo Church (1936), narodziło się pytanie: czy takie problemy są w stanie rozwiązywać umysły lub inne niż UMT maszyny? Ponieważ przekraczałoby to standard obliczeniowy UMT, nazwano taki proces hiperobliczaniem.
Odpowiedź twierdzącą i wskazanie warunków, pod którymi taka możliwość się realizuje, dał Turing w studium z roku 1939, przy akceptacji Churcha jako recenzenta. Wybitnie płodnym kontynuatorem tego kierunku myślenia jest Jack Comeland. Są jednak obrońcy poglądu, że o ile jakieś zadanie jest niewykonalne dla UMT, to nie może być umysłów ani maszyn, dla których byłoby ono wykonalne. W śledzeniu tego gorącego sporu lub w jego prowadzeniu powinna wydatnie pomóc załączona lista; będzie ona sukcesywnie uzupełniana przez pozycje spoza artykułu Copelanda.- Bibliografia problematyki hiperobliczania (hypercomputation).
- Komputery, wyobraźnia i współczesna filozofia przyrody, * Paweł Polak. Publikacja w: Mariola Kuszyk-Bytniewska, Andrzej Łukasik [red.], Filozofia przyrody współcześnie,
Universitas, Kraków 2010, s.305-318. - O pojęciu informacji.
Paweł Stacewicz, 2011 * poj-informacji-1.pdf - Czym zajmuje się filozofia informatyki?
Paweł Stacewicz, 2012 * slajdy.pdf - Serwis dydaktyczny zajęć z filozofii informatyki. PW, Wydział MiNI, 2012/13
Paweł Stacewicz * serwis.WordPress - Rozważania w duchu Kurta Gödla o granicy między umysłem i maszyną.
Witold Marciszewski, 2013 * granica.pdf. Odczyt wygłoszony 20.XI.2013 w serii wykładów pt. “Świat ludzi i świat maszyn. Płynne granice”
organizowanych przez Międzywydziałową “Pracownię Pytań Granicznych” UAM. - Co łączy umysł z teorią liczb?
Paweł Stacewicz, 2013 * umysł-liczba.pdf.
Publikacja w “Filozofia Nauki” 2012 nr 3(79) ss.111-120.
A4: Filozofia polityczna i gospodarcza.
- Cywilizacja liberalna a świat zachodni.
Witold Marciszewski, 2002 * cywilizacja liberalna.pdf - Gradacja niedostępności obliczeniowej
w modelowaniu procesów gospodarczych.
Witold Marciszewski, 2002 * gradacja.html. - Wolny rynek jako system przetwarzania informacji.
Uwagi w nawiązaniu do sporu Hayek-Lange.
Witold Marciszewski, 2005 * rynek.pdf. - A comment on Hayek’s ideas of free market and civilization.
Witold Marciszewski, 2003 * Zob. spis treści w “Studies in Logic […], 2003. - Idee nowoczesności i modernizacji jako dziedzictwo Oświecenia.
Witold Marciszewski, 2011 * dziedz-oswiec.pdf. - Dynamika cywilizacji a światopogląd informatyczny
Witold Marciszewski, 2012 * dynamika.html. - Kultura duchowa a kultura materialna.
Witold Marciszewski, 2012 * kult.duch. a kult.mat. - Warsztat pojęciowy do rozważań o cywilizacji i kulturze
Witold Marciszewski, 2012 * warsztat.html. - Oświecenie czyli trend ku nowoczesności w wieku XVIII i współcześnie.
Witold Marciszewski 2010/2013 * moderniz-oświec.pdf.- Załącznik dokumentacyjny: Modernity, Enlightenment and Genocide.
Warsztaty projektu badawczego pod tym tytułem, Helsinki 1998.
- Załącznik dokumentacyjny: Modernity, Enlightenment and Genocide.
A5: Etyka
- Motywowanie oponenta zyskiem jako strategia argumentacyjna?
Witold Marciszewski, 2011
argum-zysk.html - Is Christianity relevant to European integration?
Witold Marciszewski, 2011 * Christianity.WordPress
A6: Retoryka i teoria argumentacji.
- On the Rhetorical Point of View.
Pierwszy rozdział książki Witolda Marciszewskiego Logic from a Logical Point of View, de Gruyter, Berlin 1994. * A6:01-rhetoric_point1.pdf . Rozdział jest dostępny w Google Books. - Reasoning, Logic, and Intelligence.
Siódmy rozdział w/w książki. * A6:02-rhetoric_point7.pdf. Rozdział jest dostępny w Google Books. - Motywowanie oponenta zyskiem jako strategia argumentacyjna?
Witold Marciszewski, 2011 *
A6:03-argum_zysk.html - O tym, jak nauka powstaje w blogu. Uwagi na przykładzie Systemu Przejrzystego Recenzowania: projekt SPR.
Witold Marciszewski, 2013 * A6:04-projekt_spr.pdf
A7: Dydaktyka logiki i filozofii
Pozycje A7:1 – A73 i częściowo A7:4 dotyczą nauczania logiki metodą drzew semantycznych, zwanych także tabelami analitycznymi (metoda pochodna od tabel semantycznych Betha).
Pozycje 2 i 3 mają takze aspekty należące do filozofii nauki (zob. A2).- Agnostyczny jeż w lesie semantycznym.
Jerzy Pogonowski, Izabela Bondecka-Krzykowska, 2005
Artykuł, wymieniony na liście prac Prof. Jerzego Pogonowskiego. Dotyczy on drzew semantycznych (stąd metafora lasu) sprawdzających tautologiczność formuł logiki predyktw. Tytuł nawiązuje do słów z bajki greckiego poety Archilocha: ,,Lis wie wiele rzeczy, ale jeż jedną niemałą”. Jeż dzięki zażyłosci z semantyką drzew wie dzięki nim wielką rzecz, mianowicie, co należy do logiki, a co nie, ale opłaca tę wiedzę pewnym rodzajem niewiedzy (i w tym sensie jest agnostyczny), o czym mowa w odc. 4.4.3 (s.~34). Artykuł ten w odcinku 4.4.1 (od s.22) zawiera wnikliwy komentarz na temat tekstu wskazanego niżej na pozycji A7:2. - On going beyond the first-order logic in testing the validity of its formulas.
Witold Marciszewski, 2002 * A7:02-beyond-firstorder. Temat kontynuowany poniżej, w A7:3. - Problem stopu na przykładzie na przykładzie pewnego zastosowania drzew semantycznych.
Witold Marciszewski, 2012 * A2:3-stop.html.
Piórem recenzenta: o książce Piotra Łukowskiego Logika praktyczna
z elementami wiedzy o manipulacji. LEX Wolters Kluwer, 2012. - Czy w uprawianiu logiki predykatów warto być monadystą?
Witold Marciszewski, 2013
A7:04a-monadyzm?.pdf Czy kurs logiki dla humanistów należy redukować do rachunku monadycznego?
Witold Marciszewski, 2013 * A7:04b-log.humanist.WordPress
Komentarze dyskusyjne: Piotr Łukowski * Paweł Stacewicz.
B: ŚWIATOPOGLĄDY FILOZOFICZNE Światopogląd filozoficzny odróżniamy od takich, jak np. tradycjonalistycznie religijny, czy magiczny. Gdy z jakimś poglądem filozoficznym łączy się osobiste zaangażowanie, które polega na (a) uwzględnianiu w życiowych decyzjach płynących z danej filozofii wniosków oraz (b) działaniu na rzecz jej akceptacji przez innych, to tak funkcjonujący pogląd filozoficzny nazywamy światopoglądem. Oba blogi mają taką światopoglądową intencję: działać na rzecz definiowanego informatycznie racjonalizmu oraz jego praktycznych konsekwencji, wśród których jest liberalizm i europeizm.
B1: Światopogląd racjonalistyczny.
- Empiryzm, racjonalizm, irracjonalizm po przełomach naukowych XX wieku.
Witold Marciszewski, 2013 * empiryzm.pdf.
Rozdział w książce: “”Księga pamiątkowa Marianowi Przełęckiemu w darze na 90-lecie urodzin”. Norbertinum, Lublin 2014. - Racjonalistyczny optymizm poznawczy w Gödlowskiej wizji dynamiki wiedzy.
Witold Marciszewski, 2013 * optymizm.pdf * optymizm.html.
Rozdział w książce “Przewodnik po epistemologii”, red.naukowa Renata Ziemińska. Wydawnictwo WAM, Kraków 2013. - Kwestia unaukowienia racjonalizmu przez logikę matematyczną
a logistyczny irracjonalizm Szkoły Lwowsko-Warszawskiej.
Witold Marciszewski, 2016 * log-antyirrat.pdf
Rozdział w książce “Fenomen Szkoły Lwowsko-Warszawskiej”, red.naukowa: Anna Brożek, Alicja Chybińska. Wydawnictwo Academicon, Lublin 2016. - Scientific philosophy in the Lvov-Warsaw School.
Pragmatic rationalism as its mainstream trend.
Witold Marciszewski, 2016 * pragm-ration.pdf
Artykuł do księgi jubileuszowej dedykowanej prof. Michałowi Hellerowi – w druku. - Jak filozofia analityczna łączy jasność i głębię dzięki więzi z nauką i analizie logicznej pojęć
Witold Marciszewski
Rozdział w książce “Myśli o języku, nauce i wartościach. Seria druga”. Wydawnictwo Naukowe Semper, Warszawa 2016.
B2: Światopogląd informatyczny – racjonalizm ery informatycznej.
- It from bit?
Witold Marciszewski, 2011 * it from bit.html. - Czemu Aleph?
Witold Marciszewski, 2011 * aleph.html. - Czy komputery mogą być nieobliczalne?
Paweł Stacewicz, 2011 * stac-02.pdf - Czy powstaną maszyny autonomiczne?
Paweł Stacewicz, 2011 * stac-06.pdf - Czy umysł jest liczbą?
Paweł Stacewicz, 2011 * stac-10.pdf - Granice matematyki * [tekst włączony do Katalogu na prawach linku w 2013].
Gregory J. Chaitin, 1996 * chaitin-granice mat.pdf. - Rozważania w duchu Kurta Gödla o granicy między umysłem i maszyną.
Witold Marciszewski, 2013 * granica.pdf. Zob.też A3:4. - Co łączy umysł z teorią liczb?
Paweł Stacewicz, 2013 * umysł-liczba.pdf.
Publikacja w “Filozofia Nauki” 2012 nr 3(79) ss.111-120.
B3: Światopogląd liberalny – racjonalizm w filozofii politycznej i gospodarczej.
- Cywilizacja liberalna a świat zachodni.
Witold Marciszewski, 2002 * cywilizacja liberalna.pdf - Wolny rynek jako system przetwarzania informacji. Uwagi w nawiązaniu do sporu Hayek-Lange.
Witold Marciszewski, 2005 * rynek.pdf. - Idee nowoczesności i modernizacji jako dziedzictwo Oświecenia.
Witold Marciszewski, 2011 * dziedz-oswiec.pdf.
B4: Światopogląd europejski – idea europejskiej tożsamości cywilizacyjnej zakorzeniona w teorii i praktyce racjonalnego dyskursu.
- Cywilizacja liberalna a świat zachodni.
Witold Marciszewski, 2001 * cywilizacja liberalna.pdf - Is Christianity relevant to European integration?
Witold Marciszewski, 2011 * Christianity.WordPress
C: DIALOGI WOKÓŁ RECENZJI - Oświecenie czyli trend ku nowoczesności w wieku XVIII i współcześnie.
Witold Marciszewski 2010/2013 * moderniz-oświec.pdf. Kopia w A4:08.- Załącznik 1.1: Modernity, Enlightenment and Genocide.
Warsztaty projektu badawczego pod tym tytułem, Helsinki 1998. - Załącznik 1.2: Polemika wokół optymistycznej wizji Oświecenia – Wpis I.
Artykuł polemiczny i dyskutujące z nim komentarze.
- Załącznik 1.1: Modernity, Enlightenment and Genocide.
D: HASŁA INDEKSUJĄCE (tagi w blogu) — Wstępne notatki, w toku opracowania - argumentacja —
- Cantor — A2:5,
- cywilizacja — A2:6,
- empiryzm — A1:5
- Gödel
- informacja — A1:1
- informatyka
- intuicja — A1:6,
- Leibniz — A2:5,
- liberalizm
- maszyna Turinga
- nieskończoność
- racjonalizm
- sztuczna inteligencja
- Turing — A2:3
- umysł —
- It from bit?